تقسیم بندی بازار (Market Segmentation)

تقسیم بندی بازار فرآیندی است که در آن بازار هدف به گروه‌های کوچکتر و همگن‌تر با توجه به ویژگی‌های مشترک مانند نیازها، خواسته‌ها، رفتارها و علایق تقسیم می‌شود. این کار به شرکت‌ها کمک می‌کند تا:

• مشتریان خود را بهتر درک کنند: با شناخت دقیق‌تر هر بخش از بازار، شرکت‌ها می‌توانند نیازها و خواسته‌های خاص آنها را به طور کامل درک کنند.
• منابع بازاریابی خود را به طور موثر تخصیص دهند: به جای اتلاف منابع برای تبلیغات و بازاریابی برای همه افراد به طور یکسان، شرکت‌ها می‌توانند تمرکز خود را بر روی بخش‌هایی از بازار که پتانسیل فروش بیشتری دارند، بگذارند.
• محصولات و خدمات هدفمند را توسعه دهند: با درک نیازهای خاص هر بخش، شرکت‌ها می‌توانند محصولات و خدماتی را به طور خاص برای آن بخش‌ها طراحی و توسعه دهند.
• ارتباطات بازاریابی خود را ارتقا دهند: پیام‌های بازاریابی که برای یک بخش خاص از بازار طراحی شده‌اند، به طور کلی موثرتر از پیام‌های کلی هستند که برای کل بازار در نظر گرفته می‌شوند.

انواع مختلفی از تقسیم بندی بازار وجود دارد، از جمله:

• تقسیم بندی جغرافیایی: تقسیم بازار بر اساس موقعیت جغرافیایی مانند کشور، منطقه، شهر یا محله.
• تقسیم بندی جمعیتی: تقسیم بازار بر اساس عواملی مانند سن، جنس، درآمد، تحصیلات، شغل و وضعیت تاهل.
• تقسیم بندی روان‌شناختی: تقسیم بازار بر اساس طبقه اجتماعی، سبک زندگی، علایق، ارزش‌ها و شخصیت.
• تقسیم بندی رفتاری: تقسیم بازار بر اساس رفتار خرید مشتریان، مانند نرخ مصرف، وفاداری به برند، مناسبت خرید و عادات خرید.

مزایای تقسیم بندی بازار:

• افزایش فروش و سهم بازار: با تمرکز بر روی بخش‌های خاصی از بازار که پتانسیل فروش بیشتری دارند، شرکت‌ها می‌توانند فروش خود را افزایش داده و سهم بیشتری از بازار را به دست آورند.
• افزایش رضایت مشتری: با ارائه محصولات و خدماتی که به طور خاص برای نیازها و خواسته‌های هر بخش از بازار طراحی شده‌اند، شرکت‌ها می‌توانند رضایت مشتری را افزایش دهند.
• بهینه‌سازی استراتژی‌های بازاریابی: با درک بهتر هر بخش از بازار، شرکت‌ها می‌توانند استراتژی‌های بازاریابی خود را برای هر بخش به طور خاص تنظیم کنند و از هدر رفتن منابع جلوگیری کنند.
• تخصیص موثر منابع: با تمرکز بر روی بخش‌های سودآورتر بازار، شرکت‌ها می‌توانند منابع خود را به طور موثرتر تخصیص دهند.
• توسعه محصولات و خدمات جدید: با درک نیازهای خاص هر بخش از بازار، شرکت‌ها می‌توانند فرصت‌های جدیدی برای توسعه محصولات و خدمات جدید پیدا کنند.

معایب تقسیم بندی بازار:

• هزینه و زمان‌بر بودن: انجام تحقیقات بازار برای تقسیم بندی بازار می‌تواند پرهزینه و زمان‌بر باشد.
• خطر انتخاب معیارهای نامناسب: اگر شرکت‌ها معیارهای نامناسبی را برای تقسیم بندی بازار انتخاب کنند، ممکن است به نتایج نادرستی برسند و فرصت‌های بالقوه را از دست بدهند.
• افزایش پیچیدگی: مدیریت بازاریابی برای چندین بخش مختلف از بازار می‌تواند پیچیده‌تر باشد و به منابع و تخصص بیشتری نیاز داشته باشد.

در کل، تقسیم بندی بازار یک ابزار ارزشمند برای شرکت‌ها در جهت درک بهتر مشتریان، توسعه استراتژی‌های بازاریابی موثر و افزایش موفقیت در بازار است.

مثال استفاده از تقسیم بندی بازار در یک شرکت تولید کننده کفش ورزشی

فرض کنید یک شرکت تولید کننده کفش ورزشی می‌خواهد سهم بازار خود را در ایران افزایش دهد. برای انجام این کار، این شرکت می‌تواند از تقسیم بندی بازار برای شناسایی و هدف قرار دادن بخش‌های مختلفی از بازار که پتانسیل فروش بیشتری دارند، استفاده کند.

تقسیم بندی جغرافیایی:

• منطقه: شرکت می‌تواند بازار را به مناطق مختلفی مانند شمال، جنوب، شرق و غرب ایران تقسیم کند.
• شهر: شرکت می‌تواند بازار را به شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد، اصفهان و تبریز و همچنین شهرهای کوچکتر تقسیم کند.

تقسیم بندی جمعیتی:

• سن: شرکت می‌تواند بازار را به گروه‌های سنی مختلف مانند کودکان، نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و سالمندان تقسیم کند.
• جنسیت: شرکت می‌تواند بازار را به مردان و زنان تقسیم کند.
• درآمد: شرکت می‌تواند بازار را به افراد با درآمد کم، متوسط و بالا تقسیم کند.

تقسیم بندی روان‌شناختی:

• سبک زندگی: شرکت می‌تواند بازار را به افرادی که سبک زندگی فعال، ورزشی، یا کژوال دارند، تقسیم کند.
• علایق: شرکت می‌تواند بازار را به افرادی که به ورزش‌های مختلف مانند فوتبال، بسکتبال، دویدن و … علاقه دارند، تقسیم کند.
• شخصیت: شرکت می‌تواند بازار را به افرادی که شخصیت‌های مختلفی مانند ماجراجو، رقابتی، یا مدگرا دارند، تقسیم کند.

تقسیم بندی رفتاری:

• نرخ مصرف: شرکت می‌تواند بازار را به افرادی که به طور مرتب کفش ورزشی می‌خرند، گاه به گاه می‌خرند و یا به ندرت می‌خرند، تقسیم کند.
• وفاداری به برند: شرکت می‌تواند بازار را به مشتریان وفادار، مشتریان معمولی و مشتریان بالقوه تقسیم کند.
• مناسبت خرید: شرکت می‌تواند بازار را به افرادی که کفش ورزشی را برای ورزش، پیاده‌روی، یا استفاده روزمره می‌خرند، تقسیم کند.

با استفاده از این تقسیم بندی‌ها، شرکت می‌تواند محصولات و خدمات خود را به طور خاص برای هر بخش از بازار طراحی و بازاریابی کند. به عنوان مثال، این شرکت می‌تواند یک خط کفش ورزشی مخصوص دونده‌ها با تمرکز بر روی ویژگی‌هایی مانند وزن کم، تهویه مناسب و انعطاف‌پذیری بالا راه‌اندازی کند.

تقسیم بندی بازار به این شرکت کمک می‌کند تا:

• مشتریان خود را بهتر درک کند: با شناخت دقیق‌تر هر بخش از بازار، شرکت می‌تواند نیازها و خواسته‌های خاص آنها را به طور کامل درک کند.
• منابع بازاریابی خود را به طور موثر تخصیص دهد: به جای اتلاف منابع برای تبلیغات و بازاریابی برای همه افراد به طور یکسان، شرکت می‌تواند تمرکز خود را بر روی بخش‌هایی از بازار که پتانسیل فروش بیشتری دارند، بگذارند.
• محصولات و خدمات هدفمند را توسعه دهد: با درک نیازهای خاص هر بخش، شرکت‌ها می‌توانند محصولات و خدماتی را به طور خاص برای آن بخش‌ها طراحی و توسعه دهند.
• ارتباطات بازاریابی خود را ارتقا دهند: پیام‌های بازاریابی که برای یک بخش خاص از بازار طراحی شده‌اند، به طور کلی موثرتر از پیام‌های کلی هستند که برای کل بازار در نظر گرفته می‌شوند.

در نتیجه، تقسیم بندی بازار می‌تواند به این شرکت کمک کند تا فروش و سهم بازار خود را در ایران افزایش دهد و به یک برند موفق‌تر و سودآورتر تبدیل شود.