شروع هر پروژه یا سرمایه گذاری یک ریسک بزرگ است و شکست امری رایج است. خوشبختانه، راهی برای پیشبینی موفقیت بالقوه یک پروژه جدید به نام مطالعات امکانسنجی وجود دارد. هدف مطالعه امکان سنجی کشف عینی و منطقی نقاط قوت و ضعف یک کسب و کار موجود یا سرمایه گذاری پیشنهادی، فرصت ها و تهدیدهای موجود در محیط، منابع مورد نیاز برای انجام و در نهایت چشم اندازهای موفقیت است.
امکان سنجی یکی از مراحل مهم در مدیریت کسب و کار است. این یک رویکرد گام به گام برای عملکرد کلی یک پروژه تجاری است که مزایا و معایب هر مرحله قبل از ورود به فرآیند واقعی را ارزیابی میکند.
مطالعه امکان سنجی به پاسخ به سوالات زیر کمک میکند:
- آیا پروژه قابل اجرا است؟
- آیا می توان آن را انجام داد؟ آیا منطقی است؟ آیا باید با ایده پروژه پیشنهادی پیش برویم؟
- آیا منطقی است؟
- آیا باید با ایده پروژه پیشنهادی پیش برویم؟
قبل از ادامه توسعه یک کسب و کار، باید یک مطالعه امکان سنجی برای تعیین قابلیت اجرا یک ایده انجام شود.
این فعالیت در مرحله قبل از اجرای پروژه انجام میشود و این مطالعه به ورودی های بسیاری از رشته های حرفه ای از حوزه های مختلف مطالعه نیاز دارد
چرا یک مطالعه امکان سنجی انجام شود؟
- بررسی کامل همه عوامل موفقیت کسب و کار را ارائه میدهد.
- به تمرکز پروژه میکند و گزینه های جایگزین را ترسیم میکند.
- اطلاعات با کیفیت را برای تصمیم گیری فراهم میکند.
- جایگزین های تجاری را محدود میکند.
- فرصت های جدید را از طریق فرآیند تحقیق شناسایی میکند.
- دلایلی را برای ادامه ندادن شناسایی میکند.
- دلایل انجام پروژه را فهرست میکند.
- استراتژیهای بازاریابی را توسعه میدهد تا بانکها یا سرمایهگذاران را متقاعد کند که پروژه ارزش سرمایهگذاری را دارد.
- اسنادی را با توجه به اینکه پروژه به طور کامل بررسی شده است، با تاکید بر مشکلات احتمالی و تعریف محدودیت های داخلی و خارجی پروژه ارائه میدهد.
- به عنوان یک پایه محکم برای توسعه طرح کسب و کار عمل میکند.
- مطالعه امکان سنجی گامی حیاتی در فرآیند ارزیابی است.
- پرداختن به عوامل ریسک به بهبود احتمال موفقیت کمک میکند.
عوامل کلیدی مطالعه امکان سنجی
در هر مطالعه امکان سنجی باید اطمینان حاصل شود که ما با حقایق صحیح، مفروضات صحیح و اطلاع از داده های مالی به روز سروکار داریم. بسیاری از پروژه ها به دلیل فرضیات نادرست یا به دلیل اینکه فرضیات بر اساس حقایق نادرست استوار شده اند، شکست میخورند.
داده های مورد نیاز برای مطالعه امکان سنجی از منابع اولیه و ثانویه میآیند.
داده های اولیه شامل مصاحبه های رسمی خواهد بود. داده های ثانویه شامل انتشارات صنعت و تجارت، آمار انجمن های صنعتی، گزارش های دولت و موسسات بین المللی خواهد بود.
انواع ارزیابی امکان سنجی
مطالعه امکان سنجی یک پروژه در چندین سطح انجام میشود
۱) امکان سنجی قانونی
امکان سنجی قانونی تجزیه و تحلیل خطرات و موانعی را که باید در زمینه امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی مورد توجه قرار گیرد، نشان خواهد داد.
اهداف اصلی تحلیل امکان سنجی قانونی به شرح زیر است:
- برای اطمینان از اینکه پروژه از نظر قانونی قابل انجام است؛
- برای تسهیل مدیریت ریسک، نشان دادن ریسکها و موانعی که باید در تحلیلهای فنی، مدل مالی مورد توجه قرار گیرند.
- برای جلوگیری از مشکلات عمده در توسعه و اجرای پروژه تا حد امکان، الزاماتی را که باید در مراحل بعدی فرآیند در نظر گرفته شوند، مشخص کنید.
۲) امکان سنجی سازمانی
این معیاری است که نشان میدهد یک پروژه پیشنهادی چقدر میتواند موفقیتآمیز باشد و از فرصتهای شناسایی شده در طول تعریف استفاده کند. همچنین چگونگی برآورده شدن الزامات شناسایی شده در مرحله تحلیل را توسط پروژه پیشنهادی اندازه گیری میکند.
- انواع سازمان
- صلاحیت علمی و تجربه افراد کلیدی
- در دسترس بودن پرسنل مورد نیاز برای اجرای پروژه
- ارزیابی سایر مهارت های خاص مورد نیاز برای پروژه
- نقش کاربر در پروژه های توسعه و …
۳) امکان سنجی بازار
امکان سنجی بازار اطلاعات مهمی را برای شناسایی و تحلیل نیاز بازار، اندازه بازار و رقابت فراهم میکند.
میتوانید اهداف مطالعه امکان سنجی بازار را به صورت زیر تنظیم کنید:
- ساختار و شکل بازار را تعیین کنید.
- تقاضای دقیق محصول را تعیین کنید.
- عوامل موثر بر تقاضا و عرضه بازار را شناسایی کنید.
- گروه های هدف بازار و بخش های بازار را شناسایی کنید.
- سیاست قیمت گذاری و بهترین مکانیسم قیمت را برای فروش محصولات انتخاب کنید.
- پتانسیل بازار را برآورد کنید.
۴) امکان سنجی فنی
- ورودی ها: در دسترس بودن برق، آب، انرژی، نیروی انسانی و …
- شرایط آب و هوایی
- موقعیت مکانی / تاسیسات زیربنایی / چیدمان / لجستیک
- اثرات زیست محیطی
- هزینه سرمایه گذاری و هزینه عملیاتی فناوری و فرآیندها
- اندازه و مقیاس عملیات: بر اساس تقاضا، سرمایه مورد نیاز و فناوری و ورودی های موجود
- لیست تامین کنندگان تجهیزات توصیه شده
- ضمانت های عملکرد
۵) امکان سنجی زیست محیطی
پروژه های زیرساختی اغلب اثرات زیست محیطی قابل توجهی از ساخت و ساز و بهره برداری خواهند داشت که میتواند تاثیر مثبت و هم منفی داشته باشد. این اثرات همچنین ممکن است شامل اثرات ثانویه فراتر از منطقه پروژه و همچنین فراتر از افرادی باشد که مستقیماً با پروژه در ارتباط هستند.
این تأثیرات (از جمله تأثیرات ثانویه)، و فرآیند رسمی مربوط به تأییدیه ها (که از کشوری به کشور دیگر بسیار متفاوت است)، یک منبع متداول تاخیر برای پروژه ها هستند.
استراتژیهای کاهش خطرات زیستمحیطی تحمیلشده توسط سازمانهای تأییدکننده نیز جزء مهمی از هزینههای پروژه هستند که بسته به تخصیص ریسک، میتوانند بازده مورد انتظار سرمایهگذاری را کاهش دهند.
بنابراین، یک ارزیابی موثر از مسائل زیست محیطی و یک توصیه ساختاریافته در مورد امکان سنجی زیست محیطی پروژه، خروجی بسیار مهم مرحله ارزیابی است.
هدف اصلی ارزیابی جامع مسائل زیست محیطی این است که اطمینان حاصل شود که ملاحظات زیست محیطی به صراحت مورد توجه قرار گرفته و هیچ مانع زیست محیطی غیرقابل مدیریتی در پیش روی پروژه وجود ندارد. این پیش بینی، امکان به حداقل رساندن یا خنثی کردن اثرات نامطلوب بیوفیزیکی قابل توجه زیرساخت را فراهم میکند. همچنین بسیار مهم است که تمام اقدامات لازم برای تاییدیه های زیست محیطی برای جلوگیری از تاخیرهای غیرضروری در برنامه زمان بندی پروژه انجام شود.
۶) امکان سنجی اقتصادی و مالی
تحلیل اقتصادی رایج ترین روشی است که برای ارزیابی اثربخشی یک پروژه استفاده میشود. این روش که معمولاً به عنوان تجزیه و تحلیل هزینه/فایده شناخته میشود، تعیین منافع های مورد انتظار از یک پروژه و مقایسه آنها با هزینه ها است. اگر منافع بیشتر از هزینه ها باشد، تصمیم لازم برای طراحی و پیاده سازی سیستم گرفته میشود. یک کسب و کار باید قبل از انجام یک اقدام، هزینه ها را در مقابل منافع به طور دقیق اندازه گیری کند.
امکان سنجی اقتصادی و مالی در سطوح مختلف تولید، قیمت گذاری و فروش تهیه خواهد شد. این ممکن است شامل شناسایی سناریوهای «بهترین حالت»، «حالت معمولی» و «بدترین حالت» و همچنین همراه با سناریوهای مختلف اقتصادی جهانی باشد.
که شامل برآورد هزینه های مورد انتظار، درآمدها، حاشیه سود، سود خالص برای ایجاد صورت های مالی (ترازنامه، صورت درآمد، صورت جریان نقدی و بودجه عملیاتی) میشود.
- تجزیه و تحلیل نقطه صفر را انجام دهید.
- نرخ بازده تحت سطوح مختلف تولید، قیمت و فروش برای ایجاد یک “تحلیل حساسیت” را برآورد کنید.
- محدودیت های تحلیل اقتصادی را شناسایی کنید.
- صورتهای مالی مورد انتظار پروژه در طول دوره راه اندازی و زمان بهره برداری کامل را بررسی کنید.
- مزایای هزینه مانند ارزش فعلی خالص (NPV)، نرخ بازده داخلی (IRR) و نسبت هزینه سود (نسبت B/C) را تجزیه و تحلیل کنید.
برآورد کل سرمایه مورد نیاز
- نیازهای «سرمایه اولیه» پروژه تجاری و چگونگی برآورده شدن این نیازها را ارزیابی کنید.
- سرمایه مورد نیاز برای تاسیسات، تجهیزات و موجودی را برآورد کنید.
- نیازهای سرمایه جایگزین و زمان بندی تاسیسات و تجهیزات را بررسی کنید.
- نیاز سرمایه در گردش را برآورد کنید.
- نیاز به سرمایه اولیه را تا زمانی که درآمدها با ظرفیت کامل محقق شود برآورد کنید
- نیازهای سرمایه اضطراری (تاخیر در ساخت و ساز، نقص فناوری، تاخیر در دسترسی به بازار و …) برآورد کنید.
- سایر نیازهای سرمایه را برآورد کنید
نیازهای سهام و اعتبار
- منابع سهام جایگزین و در دسترس بودن سرمایه را شناسایی کنید.
- تولیدکنندگان، سرمایه گذاران محلی، سرمایه گذاران فرشته، سرمایه گذاران خطرپذیر
- منابع اعتباری جایگزین را شناسایی و ارزیابی کنید.
- بانک ها، دولت (وام های مستقیم یا ضمانت های وام)، کمک های مالی، مشوق های توسعه اقتصادی محلی و دولتی
- نیازهای مالی مورد انتظار و منابع جایگزین را ارزیابی کنید.
- نرخ بهره، شرایط، ضوابط، قراردادها و …
- سطوح بدهی به حقوق صاحبان سهام
۷) امکان سنجی اجتماعی
پروژه ها زمانی که مسئولانه برنامه ریزی شوند میتوانند مزایای اجتماعی مختلفی را به همراه داشته باشند. برای اطمینان از این موضوع، مشاوران سوالات زیر را میپرسند:
- آیا این پروژه تاثیرات مثبتی بر جامعه خواهد داشت؟
- تاثیرات مثبت و منفی آن چیست؟
- آیا این پروژه ساختار اقتصادی را به طور قابل توجهی تغییر میدهد یا تغییرات قابل توجهی در قیمت های نسبی مانند ارزش زمین ایجاد میکند؟ این تغییرات اقتصادی چه نوع تأثیرات اجتماعی میتواند ایجاد کند؟
- آیا تغییر قابل توجهی در دسترسی عمومی جوامع به منابع طبیعی مانند انرژی ایجاد خواهد شد؟
- آیا جامعه محلی مکانیسم های حاکمیتی مؤثری برای مقابله با اثرات بلندمدت پروژه در زمینه هایی مانند مقررات کاربری زمین، مذاکرات بر سر معاملات تجاری و سایر موارد مشابه دارد؟
- آیا این پروژه تقاضا برای کالاها یا خدمات عمومی مانند آموزش یا بهداشت را افزایش یا کاهش میدهد؟
- آیا گروه هایی (گروه های بومی، زنان، اقلیت های قومی و …) وجود دارند که به طور متفاوت تحت تأثیر این پروژه قرار میگیرند؟
- آیا پروژه در حین یا پس از ساخت با بازار کار محلی تداخل خواهد داشت؟
- آیا پیشینه کارکنان پروژه (به عنوان مثال شهری، تحصیلکرده، متخصص، مهاجرین، با آداب و رسوم مختلف و …) تفاوت قابل توجهی با جوامع محلی دارد و پتانسیل سوء تفاهم و درگیری را فراهم میکند؟
- آیا هجوم تازه واردانی که به دنبال فرصت های مرتبط با پروژه هستند، ساختارهای اجتماعی سنتی را مختل میکند و اثرات نامطلوبی ایجاد میکند؟
- هزینه های اثرات منفی اجتماعی احتمالی چقدر است؟
۸) امکان سنجی برنامه زمانی
با توجه به تقاضای جهانی فعلی و مزایایی که شبکه قراردادهای تجارت آزاد مکزیک به همراه دارد، توصیه میشود که پروژه در مدت زمان کوتاهی توسعه یابد، با توجه به اینکه تکمیل پروژه قبل از بهره برداری کامل، مدتی طول میکشد. معمولاً ما باید تخمین بزنیم که پروژه چقدر به طول میانجامد تا توسعه یابد، و آیا میتوان آن را در یک دوره زمانی مشخص با استفاده از روش هایی مانند دوره بازپرداخت تکمیل کرد. امکان سنجی برنامه زمانی معیاری است که نشان میدهد جدول زمانی پروژه چقدر معقول است. با توجه به تخصص فنی ما در صورت معقول بودن مهلت های پروژه تحلیل خواهد شد.
امکان سنجی برنامه زمانی معیاری است که نشان میدهد جدول زمانی پروژه چقدر معقول است. معمولاً ما باید تخمین بزنیم که پروژه چقدر طول میکشد تا توسعه یابد و آیا میتوان آن را در یک دوره زمانی معین با استفاده از روش هایی مانند دوره بازپرداخت تکمیل کرد.
تکمیل به موقع یک پروژه از دیدگاه سرمایه گذاران بسیار مهم است. امکان سنجی برنامه زمانی معیاری است که نشان میدهد مدت زمان پروژه چقدر معقول است. اگر پروژه بیش از حد برآورد شده طول بکشد، سرمایه گذاران باید هزینه های اضافی را متحمل شوند.
مطالعات امکان سنجی و طرح های تجاری
یک مطالعه امکان سنجی برای کشف اینکه آیا یک تجارت “امکان پذیر” است یا خیر طراحی شده است. به سوالاتی مانند “آیا پروژه کار خواهد کرد؟”
این اولین قدم ضروری قبل از صرف پول و زمان برای برنامه های دقیق تر است. در این حالت اطلاعات جمعآوریشده هدر نمیرود زیرا میتوان آن را در طرح کسبوکار گنجاند.
طرح کسب و کار یک سند دقیق تر و عمیق تر است که اطلاعات به دست آمده از یک مطالعه امکان سنجی به همراه جدول زمانی خاص، بودجه های دقیق با پیش بینی ها و یک استراتژی مالی دقیق را در بر میگیرد.
طرح کسب و کار تنها پس از اینکه پروژه قابل اجرا تشخیص داده شود تهیه میشود. طرح کسب و کار تنها با یک جایگزین یا سناریو سروکار دارد که به عنوان “بهترین سناریو” تعیین شده است. طرح کسب و کار اهداف و مقاصد جانبی مدیریت را نیز در نظر میگیرد.
Startupha.com تجربه انجام مطالعات امکان سنجی متناسب با نیازهای شما را دارد و میتواند تمام سطوح امکان سنجی یا فقط برخی از آنها را بسته به نیاز و منابع شما پوشش دهد.